Thuiskomst praalgraf Isabella van Bourbon
Het weergaloze gotische grafmonument van Isabella van Bourbon (15de eeuw), vrouw van de toenmalige graaf van Vlaanderen, keert dan toch terug naar Antwerpen ...en dat moet gevierd worden!
'Dan toch?'
Jazeker.
Lees er meer over in de tekst onder de praktische info
━━━━━━━━━━
𝐏𝐑𝐀𝐊𝐓𝐈𝐒𝐂𝐇:
✞ zondag 25 september 2022
✞ gratis toegang via de Handschoenmarkt
✞ 16.00 uur: stilstaan bij de praal van haar graf
✞ 17.00 uur: vespers in het koorgestoelte
✞ 17.30 uur: receptie in ‘De Plek’, de foyer en bistro in De Kathedraal
━━━━━━━━━━
𝐈𝐍𝐅𝐎𝐑𝐌𝐀𝐓𝐈𝐄𝐅:
De Kathedraal viert de thuiskomst van een Antwerps prachtpraalgraf.
Wie ‘huis Bourbon’ namedropt, doet wellicht in de eerste plaats belletjes rinkelen bij whiskyliefhebbers en historici - enkel bij die laatsten zijn ze terecht. De Franse Bourbon-bloedlijn is over de decennia heen uitgegroeid tot een koninklijke dynastie die heel wat invloedrijke wereldfiguren tot haar telgen mag rekenen. Lodewijk XIV - alias De Zonnekoning - is daar misschien de bekendste van, al is de huidige koning van Spanje Felipe VI ook geen slecht voorbeeld.
Isabella (1436-1465) was dus van goede komaf en trouwde dan ook niet met eender wie: Karel de Stoute, die onder andere hertog van Bourgondië en graaf van Vlaanderen was, mocht zijn opwachting maken. Onder andere, want de man had een hele waslijst gebieden onder zijn bewind. Samen kregen ze een dochter: hertogin Maria van Bourgondië. Zij zou later grootmoeder worden van Karel V, heerser over een van de grootste grondgebieden uit de Europese geschiedenis.
Door het aanhoudende conflict dat destijds tussen het Franse koningshuis en de Bourgondiërs woedde, zochten Isabella & Karel een veilig onderkomen in een kasteel in Gorinchem (Nederland). Daar liep zij helaas het besmettelijke tuberculose op. Dochterlief Maria werd prompt naar het Prinsenhof te Gent gestuurd en manlief…tja, als drukbezette krijgsheer was hij sowieso geen huismus.
Toen Isabella in 1465 haar gezin toch wou weerzien, vatte ze de reis Gorinchem-Gent aan. Wat vandaag een autoritje van ongeveer twee uur is (als het meezit aan de Kennedytunnel, tenminste), werd haar toen fataal: ze stierf te Antwerpen, centraal punt op het traject. Als vrouw met standing kreeg ze in de toenmalige Sint-Michielsabdij aan de Schelde een grafmonument dat de Bourgondische rijkdom en macht moest symboliseren.
Het bronzen topstuk (waar men tien jaar lang aan werkte) vertolkt de 15de-eeuwse kunst en cultuur op een schitterende manier en was rijkelijk versierd met sculpturen, waaronder 24 zogenaamde 'pleuranten' of 'beweners' - symbolische beeldhouwstukken die een graftombe opluisteren.
Zoals dat vaker het geval is bij weergaloze kunstwerken, kreeg ook het praalgraf van Isabella het zwaar te verduren. Zo werd haar beeltenis beschadigd, kaapte men haar pleuranten weg, werden haar stoffelijke resten meermaals verplaatst om nadien spoorloos te verdwijnen, en belandde haar monument uiteindelijk in De Kathedraal van Antwerpen.
Fastforward naar 1951. Tien opvallende beeldjes in het Amsterdamse Rijksmuseum, waarvan men dacht dat ze Hollandse edelen moesten voorstellen, blijken dan toch hun oorsprong te hebben in de pleuranten van Isabella’s praalgraf. Wat een kunstzinnige plottwist! Er volgde jaren later dan ook een hereniging tussen beweners en ligbeeld in datzelfde Rijksmuseum.
Opnieuw een fastforward, deze keer naar 2009. Het grafmonument wordt in langdurige bruikleen aan het Museum M in Leuven gegeven, waar het een blikvanger vormt in de expositie 'Borman en zonen, de beste beeldsnijders'.
En dan in 2022, ten slotte, is de cirkel volledig rond: het grafmonument van Isabella van Bourbon (exclusief pleuranten - die verblijven nog in Amsterdam) komt op zondag 25 september ‘naar huis’. Logisch dat zo iets gevierd moet worden, toch? De Kathedraal nodigt iedereen daar graag bij uit.